Gratianus buộc phải hòa giải với các vị tướng ủng hộ Valentianus, ông ta làm vua các tỉnh bên ngoài dãy Anpơ (bao gồm cả Gaul, Hispania, và Anh), trong khi Ý, một phần của Illyricum, và châu Phi do vua Valentinianus II ngự trị. Vào năm 378, người chú của ông là Hoàng đế Valens bại vong trong trận đánh khốc liệt với người Goth tại Hadrianopolis và Gratianus vời tướng Theodosius I về nhận Vương trượng Hoàng đế của Đế quốc Đông La Mã. Khi còn nhỏ, Valentinianus II nằm dưới ảnh hưởng của người mẹ theo phái Aria của ông là Hoàng thái hậu Justina, và triều đình tại kinh thành Milano, đã có sự tranh chấp ảnh hưởng với Giám mục Công giáo thành Milano là Ambrose.

Justina sử dụng ảnh hưởng của bà đối với ấu chúa Valentinianus II để phản đối phe Nicea - những người hùa theo Giám mục Ambrose. Vào năm 385, Ambrose, được sự hậu thuẫn bởi thị dân Milano, từ chối yêu cầu của Triều đình là bàn giao Nhà thờ Portian cho phái Aria. Vào năm 386, Giám mục Giáo phái Aria là Auxentius vào chầu Thái hậu Justina và Hoàng đế Valentinianus II, và Ambrose một lần nữa lại được lệnh bàn giao một nhà thờ ở kinh thành Milano cho giáo phái sử Arian sử dụng. Ambrose và tăng lữ dưới quyền quyết tâm giữ lấy nhà thờ, và triều đình đã hủy bỏ yêu cầu trên[3]

Vào năm 383, Magnus Maximus, chỉ huy quân đoàn La Mã ở Anh, tự xưng Hoàng đế và hùng cứ ở Gaul và Hispania. Trên đường chạy loạn, Hoàng đế Gratianus bị sát hại. Trong một khoảng thời gian, Triều đình vua Valentinianus II, thông qua sự trung gian của Giám mục Ambrose, đã đi đến một sự hòa giải với kẻ cướp ngôi, và vua Theodosius I cũng phải công nhận Maximus là đồng Hoàng đế của Đế quốc Tây La Mã. Tuy nhiên, trong năm 386 hoặc 387, Maximus thân chinh kéo đại quân vượt qua dãy Anpơ tiến vào thung lũng sông Po và uy hiếp kinh thành Milano. Valentinianus II và Justina trốn sang tỵ nạn tại tỉnh Thessalonica của Theodosius I. Sau đó hai mẹ con Valentinianus II thỏa thuận với Hoàng đế Theodosius I, củng cố bởi cuộc hôn nhân của ông này với Galla, em gái Hoàng đế Valentinianus II, để trung hưng hoàng quyền của vị ấu chúa của Đế quốc Tây La Mã. Vào năm 388, Theodosius I thân chinh tổ chức hành binh về phương Tây và Maximus bị đánh cho đại bại. Mặc dù ông ta phong Hoàng đế cho cả hai cậu con trai của mình (Arcadius năm 383, Honorius trong năm 393), Theodosius vẫn trung thành với triều đại của Valentinianus I năm xưa.